Zniesławienie - na czym polega? Co grozi za oczernianie drugiej osoby?
Zniesławienie, czyli publiczne podważanie czyjegoś dobrego imienia, to nie tylko kwestia etyczna, ale również przestępstwo, które może nieść poważne konsekwencje prawne. W dobie Internetu, mediów społecznościowych i łatwego dostępu do środków masowego przekazu, coraz częściej mamy do czynienia z sytuacjami, w których granice pomiędzy wolnością słowa a naruszeniem czyjejś reputacji są przekraczane. Co konkretnie oznacza zniesławienie? Jakie mogą być jego formy i czym różni się odpowiedzialność karna od cywilnej?
Czym jest zniesławienie i jakie są jego formy?
Zniesławienie, zwane również potocznie pomówieniem, to działanie polegające na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji na temat innej osoby w sposób, który może ją poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania, szczególnie w kontekście zawodowym. W polskim Kodeksie Karnym przestępstwo to zostało ujęte w art. 212 § 1 i § 2.
Zniesławienie może przybierać wiele postaci:
- ustna wypowiedź – np. podczas rozmowy w obecności innych osób,
- treści pisemne – artykuły, komentarze w Internecie, posty w mediach społecznościowych,
- przekaz graficzny – memy, zdjęcia z obraźliwym podpisem,
- oskarżenie bez dowodów – np. o popełnienie przestępstwa, posiadanie cech dyskredytujących itp.
Jak zaznacza Kodeks karny, zniesławienie nie musi zawierać imienia i nazwiska ofiary – wystarczy, że wskazane zostaną cechy pozwalające na jej identyfikację, takie jak zawód, stanowisko czy wygląd.
Odpowiedzialność karna za zniesławienie
Zniesławienie to przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, ale może także przybrać formę kwalifikowaną, gdy zostanie dokonane za pomocą środków masowego przekazu – wtedy jego szkodliwość społeczna jest oceniana jako wyższa.
Zgodnie z art. 212 Kodeksu karnego:
- za zniesławienie grozi grzywna albo kara ograniczenia wolności,
- jeśli zniesławienie ma miejsce za pośrednictwem mediów (np. Internetu, prasy) – sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Jak zgłosić zniesławienie?
Jeśli padłeś ofiarą zniesławienia, pierwszym krokiem jest zebranie dowodów – np. wykonanie zrzutów ekranu, zachowanie wpisów, nagrań, artykułów lub kopii gazet. Następnie możesz:
- Złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa – np. na policji czy prokuraturze.
- Złożyć prywatny akt oskarżenia.
- Skorzystać z pomocy adwokata, który przygotuje dokumenty i poprowadzi sprawę.
Warto zaznaczyć, że postępowanie w sprawie zniesławienia wymaga udowodnienia, iż informacje były nieprawdziwe i zostały rozpowszechnione w sposób szkodliwy dla reputacji.
Więcej informacji: https://adwokaci-ks.pl/porady/gdzie-i-w-jaki-sposob-zglosic-znieslawienie/
Odpowiedzialność cywilna – kiedy można żądać zadośćuczynienia?
Oprócz drogi karnej, osoba zniesławiona ma prawo dochodzić swoich roszczeń na drodze cywilnej – na podstawie art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego. Możliwe roszczenia to:
- zadośćuczynienie za krzywdę niemajątkową (np. stres, utrata dobrego imienia),
- nakazanie przeprosin publicznych (np. w tej samej gazecie lub na tym samym profilu społecznościowym),
- usunięcie skutków naruszenia, np. skasowanie obraźliwych treści.
Wysokość zadośćuczynienia zależy od skali szkody i okoliczności – sąd ocenia, jak bardzo pomówienie wpłynęło na życie i reputację poszkodowanego.
Zniesławienie w Internecie – realny problem naszych czasów
Internet daje szerokie możliwości wyrażania opinii, ale również niesie ze sobą ryzyko nadużyć. Zniesławiające treści publikowane online mają potencjał, by w krótkim czasie dotrzeć do tysięcy osób. Dlatego też sądy często surowiej traktują tego rodzaju przypadki.
Ofiara internetowego zniesławienia powinna:
- zabezpieczyć materiały (np. zrzuty ekranu, linki),
- złożyć zawiadomienie na policję,
- rozważyć wystąpienie na drogę cywilną,
- w razie potrzeby skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Czy każde negatywne zdanie to zniesławienie?
Nie. Krytyka, o ile oparta na faktach i wyrażona w sposób kulturalny, nie stanowi zniesławienia. Granica jest jednak cienka – jeżeli ktoś celowo rozpowszechnia nieprawdziwe informacje, mające na celu szkodzenie czyjejś reputacji, mamy do czynienia z przestępstwem.
Warto pamiętać:
- Prawda nie zawsze chroni przed odpowiedzialnością – jeśli informacja jest prawdziwa, ale nie dotyczy działalności publicznej lub jest przekazana w sposób naruszający dobre imię, nadal może stanowić podstawę do roszczeń.
- Intencja autora ma znaczenie, ale nie przesądza o winie – kluczowe jest, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych.
Podsumowanie
Zniesławienie to poważne naruszenie, które może prowadzić zarówno do konsekwencji karnych, jak i cywilnych. W erze cyfrowej, gdy granice pomiędzy opinią a szkodliwym pomówieniem coraz częściej się zacierają, znajomość swoich praw staje się niezbędna. Jeśli czujesz, że Twoje dobre imię zostało naruszone, nie pozostawiaj tego bez reakcji – zabezpiecz dowody, zgłoś sprawę odpowiednim służbom i skorzystaj z pomocy prawnej. Każdy ma prawo do obrony swojej reputacji – także w Internecie.
Źródło informacji: https://adwokaci-ks.pl/ochrona-dobr-osobistych-i-wizerunku/znieslawienie/